El Salvador: Quá trình xây dựng quốc gia độc lập và chủ quyền

Tôi vừa có tuần thứ ba trong năm ở El Salvador và nhận thấy quốc gia này thực sự đang chuyển mình mạnh mẽ. Đây không chỉ là lý thuyết hay bề nổi — mà là sự thay đổi trong cách người dân sống, tư duy, xây dựng và mơ về tương lai. Khoảnh khắc khiến tôi nhận ra sự thay đổi ấy chính là buổi tiệc tối riêng với Tổng thống Nayib Bukele mà tôi vinh dự được tham dự vào cuối tuần.

Tôi đã theo dõi hành trình của ông ấy suốt vài năm qua. Trên podcast của mình, tôi từng phỏng vấn chín người Salvador và người nước ngoài đang sống tại đây — cùng với các thương nhân, nhà sáng lập, tổ chức cộng đồng, và người dân bình thường. Một năm trước, tôi từng đăng trên Twitter rằng ước mơ của tôi là được gặp ông ấy một ngày nào đó.

Tôi không ngờ rằng khi tôi tiến đến cuối buổi tiệc để xin chụp ảnh và giới thiệu: “Chào, tôi là Efrat,” ông ấy lại đáp ngay trước khi tôi kịp giải thích:

“Tôi biết bạn, từng xem podcast của bạn.”

Khoảnh khắc ấy tôi không thể quên, bởi nó khiến cả tuần này như gắn liền với một câu chuyện lớn hơn đang diễn ra ở quốc gia này.

Ba lớp chuyển động của một quốc gia

Tuần này có ba sự kiện — Reclaiming Health, Adopting Bitcoin và Bitcoin Histórico — mỗi sự kiện hé mở một tầng phát triển của El Salvador.

“Reclaiming Health Symposium” do bác sĩ Kenneth Fernández-Taylor tổ chức đã khám phá mối liên hệ giữa sức khỏe bền vững và tiền tệ ổn định. Nhiều trao đổi tập trung vào tác động của đồng tiền không ổn định và thói quen chi tiêu ngắn hạn đối với tâm lý, sự bất an và sức khỏe lâu dài. Ở quốc gia vừa lấy lại an toàn công cộng và đang khôi phục quyền tự do kinh tế, mối liên hệ giữa sức khỏe và tiền bạc trở nên trực quan, không còn xa vời. Bốn năm trước, khi thế giới rối loạn vì “đại dịch tận thế”, một hội thảo sức khỏe quy tụ các bác sĩ, chuyên gia tìm kiếm sự thật và yêu tự do vẫn chỉ là giấc mơ. Nhưng tại El Salvador, giấc mơ đã thành hiện thực.

Ở “Adopting Bitcoin”, tôi chứng kiến sức mạnh cộng đồng thúc đẩy sự thay đổi này. Những nền kinh tế tuần hoàn như Bitcoin Beach (El Zonte), Berlin tại El Salvador và MurphLife là minh chứng sống động cho việc cộng đồng kiếm tiền, chi tiêu, tiết kiệm bằng sats. Các nhóm như “Bitcoin Babies”, “Les Femmes Orange” hay “La Crypta” của Argentina khẳng định bitcoin dành cho tất cả mọi người. Thương nhân chấp nhận Bitcoin tự nhiên. Trẻ em lớn lên cùng bitcoin. “My First Bitcoin” công bố giai đoạn tiếp theo: hỗ trợ hơn 70 dự án tại 40 quốc gia bằng tài liệu, khung chương trình và hướng dẫn cho giáo dục cộng đồng về Bitcoin. Sàn startup đầy ắp các sáng lập viên mở văn phòng và phát triển sản phẩm ngay tại El Salvador. Chủ đề chung mà tôi nghe được là: bạn có thể làm mọi thứ ở đây.

Ảnh: Michael Hollomon Jr. | https://x.com/unkle_skunkle/status/1989823319093240030/photo/1

Khoảnh khắc lịch sử với Bitcoin & El Salvador

Điểm nhấn của tuần là “Bitcoin Histórico” — hội nghị Bitcoin đầu tiên do chính phủ tổ chức trên thế giới, dưới sự dẫn dắt của Văn phòng Bitcoin do Stacy Herbert và đội ngũ thực hiện, tổ chức ngay tại Cung điện Quốc gia và Nhà hát Quốc gia, hai biểu tượng văn hóa lớn. Việc chọn nơi này cho hội nghị Bitcoin mang ý nghĩa vượt xa mọi bài phát biểu. Sảnh hội nghị chật kín bộ trưởng, doanh nhân và diễn giả quốc tế; đại diện từ Mỹ, Châu Âu, Mỹ Latinh, Châu Phi. Khách mời nhận booklet “El Salvador là quốc gia Bitcoin” với ảnh Bukele trên bìa, khẳng định Bitcoin không phải dự án phụ ở đây mà là định hướng quốc gia.

Ảnh: Efrat Fenigson

Bên ngoài, tại quảng trường Gerardo Barrios, hội nghị lan tỏa ra không gian công cộng; các phiên được chiếu cùng phiên dịch tiếng Tây Ban Nha cho người địa phương: gia đình, sinh viên, người cao tuổi. Các cửa hàng, quầy hàng đều chấp nhận sats. Bitcoin trở thành một phần đời sống thường ngày tại thành phố, và người dân cũng là một phần của hội nghị.

Nhiều thông báo nhấn mạnh định hướng của quốc gia: Bộ Nông nghiệp ký hợp tác với The Beef Initiative để tăng cường sản xuất bò nội địa. Steak ’n Shake công bố chọn El Salvador làm địa điểm đầu tiên tại Mỹ Latinh, chấp nhận Bitcoin ngay từ ngày khai trương.

Ảnh: Translating El Salvador | https://x.com/TranslatingES/status/1989744516228673658/photo/4

Chính phủ công bố mua chip Nvidia B300, đủ mạnh để huấn luyện và vận hành các mô hình AI tiên tiến ngay tại El Salvador, với sự hỗ trợ từ Hydra Host. Đây là bước tiến tới hạ tầng điện toán chủ quyền, giảm phụ thuộc vào Big Tech và giúp El Salvador phát triển AI nội địa. Mempool thông báo đăng ký hoạt động tại El Salvador sau khoản đầu tư 17 triệu USD gần đây. Với hỗ trợ của Lina Seiche và Văn phòng Bitcoin, 500 phòng học sẽ được nâng cấp để phục vụ giáo dục Bitcoin và tài chính, thuộc sáng kiến “Hai trường một ngày” nhằm hiện đại hóa hệ thống giáo dục quy mô lớn. Tất cả những động thái này tạo thành một xu hướng nhất quán: đất nước xây dựng tương lai trên nhiều tầng đồng thời.

Ricardo Salinas có mặt tại Histórico đã làm tăng sức nặng cho sự kiện. Ông phát biểu: “El Salvador đang đứng ở phía đúng của lịch sử” và nhấn mạnh sự cải thiện ấn tượng về an ninh công cộng: “Các bạn có an ninh tốt hơn cả Nhật Bản. Tôi ước nước mình cũng như thế.” Là một trong những doanh nhân có ảnh hưởng nhất khu vực, lời ông phản ánh đúng cảm xúc của nhiều khách tham dự tuần này.

Ảnh: Efrat Fenigson

Tiệc tối cùng Tổng thống

Nhưng cửa sổ rõ ràng nhất nhìn ra tương lai chính là buổi tiệc tối.

Ảnh: The Bitcoin Office El Salvador

Bukele hoàn toàn khác với những hình ảnh bị bóp méo quốc tế. Ông sắc sảo, nhanh nhẹn, hài hước và am hiểu sâu về văn hóa Bitcoin. Ngồi vào bàn tiệc, ông đùa: “Các bạn à, thế là xong, Bitcoin tiêu rồi,” do giá vừa giảm dưới 100.000 USD ngày hôm đó. Ông không phải chính trị gia cố tỏ ra gần gũi hay đọc lời thoại soạn sẵn; ông thực sự hiểu rõ bầu không khí và am tường về bitcoin.

Khi nói về triển vọng dài hạn của Bitcoin, ông chia sẻ một câu khiến tôi nhớ mãi: “Bitcoin nên là một loại tiền tệ.”

Không phải khoản đầu tư, không phải tài sản, mà là tiền tệ. Ông nhìn rõ đích đến và các bước cần thiết để đạt được. Ông bàn về các nền kinh tế tuần hoàn — El Zonte, Berlin — như cơ chế thực tiễn để tiếp nhận Bitcoin. Những cộng đồng sử dụng Bitcoin hằng ngày sẽ đưa nó từ ý tưởng thành hệ thống tiền tệ thực sự.

Khả năng hài hước của ông cũng ấn tượng như phân tích. Giacomo Zucco, Giám đốc Plan B Network, được giới thiệu là người theo chủ nghĩa vô chính phủ tư bản, Bukele đáp ngay: “Không sao, tôi cũng là bạn của Milei,” rồi gọi ông ấy là “người vô chính phủ” suốt bữa tối. Sau khi Wiz tặng ông một thanh katana (kiếm Nhật) và Giacomo tặng một chai rượu rum tên “Dictador” (cách nói đùa về truyền thông), có người nhắc Bukele không uống rượu. Ông đáp: “Không sao, tôi cũng không thường xuyên đấu kiếm.”

Khi buổi tối kết thúc, Giacomo cảm ơn ông, Bukele mỉm cười nói một câu tổng kết triết lý quản trị: “Xin lỗi nếu tôi điều hành chính phủ. Nhưng đó là một chính phủ rất nhỏ.”

Người hạnh phúc huýt sáo

Tôi từng đến nhiều quốc gia đang trượt về hướng tối tăm; giám sát dày đặc, tập trung quyền lực, kiểm soát, bạo lực ngày càng nhiều. El Salvador lại theo chiều ngược lại: an toàn không áp bức, trật tự không ngột ngạt, tự do gắn với trách nhiệm. Sau nhiều thập kỷ chịu áp bức bởi các băng nhóm bạo lực, người Salvador cảm thấy được giải phóng. Bạn có thể thấy điều đó trên gương mặt họ — thân thiện, thư thái và biết ơn. Ở chuyến đi trước, tôi thấy một cụ ông 75 tuổi đạp xe qua El Zonte lúc bình minh, huýt sáo. “Khi nào người ta huýt sáo?” tôi tự hỏi. “Người hạnh phúc huýt sáo. Họ huýt sáo khi cảm thấy an toàn.” Khoảnh khắc giản dị ấy trở thành ẩn dụ cho nơi này.

Đúng là đất nước vẫn làm việc với tổ chức toàn cầu như IMF. Việc bãi bỏ tính pháp định của bitcoin vừa qua thật đáng tiếc, nhưng nhìn sâu vào thực tế, đó như một bước lùi và bốn bước tiến. Tiến trình đôi lúc không đều, nhưng hướng đi rõ ràng: thúc đẩy chủ quyền tiền tệ, chủ quyền số, chủ quyền giáo dục và chủ quyền công dân, tất cả đều tiến về phía trước.

Tuần này cho tôi cái nhìn về một quốc gia đang tự tái thiết.

Khi đa số quốc gia khác đối mặt với khủng hoảng kinh tế, an ninh, xã hội mong manh dưới ảnh hưởng từ bên ngoài, El Salvador đang thay đổi thực tại, bước sang một dòng thời gian mới.

Việc gặp Bukele không giống một cuộc gặp tổng thống.

Mà giống như gặp một kiến trúc sư của quốc gia quyết tâm tự do và dẫn dắt tương lai.

Bài viết do Efrat Fenigson đóng góp. Ý kiến bài viết thuộc về tác giả, không phản ánh quan điểm của BTC Inc hoặc Bitcoin Magazine.

Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm:

1. Bài viết này được đăng lại từ [Bitcoinmagazine]. Mọi quyền tác giả thuộc về tác giả gốc [Efrat Fenigson]. Nếu có ý kiến về việc đăng lại, vui lòng liên hệ nhóm Gate Learn để được xử lý kịp thời.
2. Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Quan điểm và ý kiến trong bài viết hoàn toàn thuộc về tác giả, không phải là lời khuyên đầu tư.
3. Bản dịch bài viết sang các ngôn ngữ khác do đội ngũ Gate Learn thực hiện. Nếu không có thỏa thuận, nghiêm cấm sao chép, phân phối hoặc đạo văn bản dịch.