Kinh tế Mỹ "không còn bình thường nữa", chuyên gia cảnh báo

• 27 tháng 10 năm 2025
• |
• 10:00

Nhà kinh tế học đoạt giải Nobel Paul Krugman tin rằng sức bền của nền kinh tế Mỹ đang che giấu những bất thường sâu sắc khiến nó không hề bình thường.

Trong một phân tích gần đây trên blog của mình, nhà kinh tế học đã mô tả các điều kiện hiện tại là “bất thường”, lập luận rằng các con số tăng trưởng chính không phản ánh những điểm yếu cấu trúc liên quan đến bất bình đẳng và sự mở rộng công nghệ không đồng đều.

Một sự phục hồi không giống như một sự phục hồi

Krugman nói rằng dữ liệu tổng thể tạo ra ấn tượng về sự ổn định — lạm phát vừa phải, sản lượng vững chắc và không có sa thải hàng loạt — nhưng thực tế cơ bản thì khó khăn hơn để diễn giải. Việc chính phủ tạm thời đóng cửa đã làm gián đoạn các thông báo thống kê quan trọng, bao gồm báo cáo việc làm tháng Chín, khiến các nhà hoạch định chính sách, nhà đầu tư và nhà phân tích “bay một cách mù quáng một phần.” Theo quan điểm của ông, bối cảnh thiếu thốn đó đã khiến tình trạng thực sự của nền kinh tế trở nên không chắc chắn hơn nhiều so với hầu hết mọi người nhận ra.

Bản đồ kinh tế không đồng đều

Thay vì một sự phục hồi cân bằng, Krugman thấy ba sự biến dạng rõ rệt đang hình thành chu kỳ hiện tại. Đầu tiên là sự phân cực theo ngành: một số ít ngành công nghiệp dựa trên công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo, đang mở rộng mạnh mẽ, trong khi các ngành truyền thống vật lộn để lấy lại động lực trước đại dịch. Thứ hai là sự bất động của lao động: trong khi số lượng việc làm mất đi vẫn hạn chế, các cơ hội mới ngày càng khó tìm, khiến nhiều công nhân bị mắc kẹt tại chỗ. Cuối cùng, sự phân phối tăng trưởng đã tách theo đường thu nhập, với những người có thu nhập cao và chủ sở hữu vốn hưởng lợi từ cơn sốt AI, trong khi hầu hết các hộ gia đình phải đối mặt với ngân sách chặt chẽ hơn.

Sự thịnh vượng tập trung ở đỉnh cao

Krugman mô tả mẫu hình này như một dạng “tăng trưởng hình K” — nơi sự phát triển kinh tế nghiêng lên cho một số người và nghiêng xuống cho những người khác. Ông lưu ý rằng đầu tư liên quan đến AI đã góp phần vào việc gia tăng các chỉ số năng suất, nhưng phần thưởng của nó vẫn tập trung giữa các tập đoàn và các bậc thu nhập cao. Đối với người Mỹ có thu nhập trung bình và thấp, chi phí sinh hoạt tiếp tục tăng nhanh hơn so với tiền lương.

Kết quả, Krugman viết, là một nghịch lý: một nền kinh tế có vẻ vững mạnh theo các tiêu chí truyền thống nhưng hoạt động bất thường khi được đánh giá dựa trên phân phối và cơ hội. “Chúng ta đang chứng kiến sự gia tăng công nghệ,” ông giải thích, “nhưng cũng là sự xói mòn của sự cân bằng — một khoảng cách ngày càng rộng giữa những người có vị trí để thu lợi và những người còn lại phải điều chỉnh theo nó.”

Thông điệp lớn hơn

Bình luận của Krugman phản ánh một cuộc tranh luận ngày càng gia tăng trong cộng đồng kinh tế về cách mà trí tuệ nhân tạo, bất bình đẳng và động lực lao động bị bóp méo đang định hình lại ý nghĩa thực sự của “tăng trưởng”. Kinh tế Mỹ có thể đang mở rộng, nhưng cấu trúc của nó — theo quan điểm của Krugman — không còn giống như một chu kỳ phát triển toàn diện và lành mạnh.

Ông gợi ý rằng nước Mỹ đang bước vào một kỷ nguyên được định nghĩa bởi sự đổi mới mà không có sự bao trùm, nơi thịnh vượng ngày càng tách rời khỏi thực tế của người lao động trung bình.