Nói về những câu chuyện ly kỳ nhất trong giới tiền mã hóa, Satoshi Nakamoto chắc chắn đứng đầu bảng – cái tên nghe như biệt danh do cư dân mạng nghĩ ra chơi, nhưng người này lại nắm giữ tới 1,1 triệu Bitcoin, hiện tại giá trị dễ dàng vượt mốc trăm tỷ đô la Mỹ. Điều quan trọng là, số Bitcoin đó từ đầu tới cuối chưa từng được di chuyển.

Quay lại năm 2008, khi hệ thống tài chính toàn cầu suýt sụp đổ, người dân thì mất niềm tin vào ngân hàng. Đúng lúc đó, trên mạng xuất hiện bản whitepaper Bitcoin, tuyên bố sẽ tạo ra một hệ thống tiền kỹ thuật số không phụ thuộc vào ngân hàng. Người tự xưng là Satoshi Nakamoto còn gửi email hướng dẫn mọi người cách sử dụng, cốt lõi là dùng công nghệ "blockchain" để ai cũng có thể tự ghi sổ, không ai có thể sửa đổi dữ liệu, càng không phải lo tổ chức ôm tiền bỏ chạy.

Lúc đó chẳng ai quan tâm đến Bitcoin, một đồng còn chưa đáng một xu. Satoshi tự đào coin, chắc cũng chỉ để thử nghiệm công nghệ là chính, sau này dần dần có thêm vài dân kỹ thuật tham gia. Đến năm 2010 thì sao? Ông ấy biến mất – không trả lời email, không xuất hiện trên diễn đàn, thậm chí chẳng còn tham gia thảo luận kỹ thuật. Chỉ còn lại đống Bitcoin lặng lẽ nằm trong ví, theo giá tăng vọt mà không hề nhúc nhích.

Tại sao lại biến mất? Có đủ kiểu giả thuyết:
Có người nói là để đạt tới sự phi tập trung tuyệt đối – khi người sáng lập ẩn mặt thì mọi người mới thật sự chú tâm vào công nghệ thay vì tôn sùng cá nhân;
Có người cho rằng ông ấy đã sớm nhìn thấy rủi ro, bởi thách thức hệ thống tài chính truyền thống đâu phải chuyện nhỏ, không khéo còn rước họa vào thân;
Lại có ý kiến giản dị hơn: Có thể chỉ là một dân kỹ thuật, thấy code chạy ổn là mãn nguyện rồi, chẳng màng danh lợi.

Còn khối tài sản khổng lồ đó thì sao? Càng là bí ẩn trong bí ẩn. Có người bảo chỉ cần di chuyển là địa chỉ trên chuỗi sẽ lộ ngay danh tính; có người đoán ông ấy vốn chẳng quan tâm tới tiền, chỉ thích cảm giác công nghệ của mình được công nhận; thậm chí có thuyết âm mưu cho rằng ông có thể đã làm mất private key, khiến số Bitcoin đó trở thành "tài sản ma" vĩnh viễn.

Giờ đây Bitcoin không còn là món đồ chơi của số ít nữa, doanh nghiệp coi đó là tài sản chiến lược, thậm chí các quốc gia cũng nghiên cứu ứng dụng. Nhưng không một cá nhân hay tổ chức nào thực sự "sở hữu" nó. Và việc Satoshi Nakamoto biến mất, ở một mức độ nào đó, chính là cái kết hoàn hảo nhất – khiến Bitcoin thực sự trở thành công nghệ của mọi người, chứ không phải tài sản riêng của một thiên tài nào. Có lẽ, đó mới là cách diễn giải triệt để nhất của sự phi tập trung.