Chip đêm ưng của IBM ra mắt, liệu tài sản tiền điện tử có gặp thử thách cuối cùng về an ninh?

Vào tháng 11 năm 2025, gã khổng lồ công nghệ IBM chính thức ra mắt vi mạch Quantum Nighthawk, bộ xử lý cách mạng này có khả năng thực hiện khoảng 5000 phép toán cổng lượng tử đôi và dự kiến đạt được mục tiêu đột phá 15000 phép toán cổng lượng tử đôi vào năm 2028. Mặc dù tiêu chuẩn mã hóa RSA-2048 hiện tại vẫn an toàn, nhưng sự tiến bộ nhanh chóng của công nghệ tính toán lượng tử đang buộc ngành tài sản tiền điện tử phải đẩy nhanh việc triển khai các giải pháp mật mã chống lượng tử, hạ tầng blockchain đang phải đối mặt với áp lực nâng cấp an ninh chưa từng có.

Đột phá công nghệ của cú đêm lượng tử và kỷ nguyên an ninh mã hóa mới

Sự ra mắt của chip đêm ưng IBM đánh dấu việc tính toán lượng tử chính thức bước vào giai đoạn tăng tốc ứng dụng. Khác với bit nhị phân được sử dụng trong máy tính cổ điển, bit lượng tử (qubit) có khả năng ở nhiều trạng thái cùng lúc, đặc tính chồng chất lượng tử này mang lại lợi thế gấp bội khi xử lý các vấn đề cụ thể. Việc chip ưng thực hiện 5000 thao tác cổng bit lượng tử đôi đã tăng hơn mười lần so với sản phẩm trước đó, trong khi mục tiêu 15000 vào năm 2028 sẽ càng gần hơn đến điểm giới hạn để phá vỡ hệ thống mã hóa hiện tại.

Từ góc độ kiến trúc kỹ thuật, bước đột phá cốt lõi của chip Night Owl nằm ở việc cải thiện đáng kể công nghệ sửa lỗi lượng tử và thời gian tương ứng. Bit lượng tử rất dễ bị ảnh hưởng bởi môi trường và bị mất tính tương ứng, dẫn đến lỗi tính toán, trong khi IBM đã giảm tỷ lệ lỗi xuống mức đủ để thực hiện các thuật toán phức tạp thông qua thiết kế vật liệu siêu dẫn mới và hệ thống điều khiển. Sự tiến bộ này không chỉ thể hiện ở số lượng thao tác cổng mà còn phản ánh ở độ chính xác và tính ổn định trong việc thực hiện thuật toán, mở đường cho máy tính lượng tử từ phòng thí nghiệm đến ứng dụng thực tế.

IBM Tính toán lượng tử lộ trình điểm chính

• Năng lực chip hiện tại: 5000 cổng Bit lượng tử đôi
• Mục tiêu năm 2028: 15000 cổng bit lượng tử kép
• Cải thiện tỷ lệ lỗi: Giảm 60% so với thế hệ trước.
• Thời gian tương quan: Tăng lên 500 micro giây
• Thể tích lượng tử (Quantum Volume): đạt 1024
• Thời gian cần để bẻ khóa RSA-2048: khoảng 1 triệu bit lượng tử ổn định

Đánh giá mối đe dọa lượng tử đối với tài sản tiền điện tử và khoảng thời gian

Hiện tại, các thuật toán mã hóa chính bảo vệ mạng Blockchain chủ yếu bao gồm RSA-2048 và mật mã học đường cong (ECC), thuật toán ký ECDSA được sử dụng bởi Bitcoin và Ethereum chính là dựa trên cái sau. Các chuyên gia mật mã học cho rằng, máy tính lượng tử có từ 4000-8000 bit lượng tử logic có thể giải mã RSA-2048 trong vòng vài giờ, trong khi đó chip Night Hawk của IBM hiện đang ở giai đoạn bit lượng tử vật lý, để tạo ra mối đe dọa hiệu quả còn cần vượt qua các rào cản công nghệ như mã hóa lượng tử.

Theo mô hình dự đoán của nhóm nghiên cứu về Tính toán lượng tử MIT, máy tính lượng tử có thể đạt được khả năng phá vỡ các tiêu chuẩn mã hóa hiện tại trong khoảng thời gian từ năm 2030 đến 2035. Thời gian này có vẻ dài, nhưng các biện pháp ứng phó của ngành Tài sản tiền điện tử cần được triển khai sớm. Nhà phân tích Blockchain Trương Vi chỉ ra: “Từ việc nâng cấp giao thức đến việc di chuyển người dùng là một quá trình dài, giống như quá trình chuyển từ IPv4 sang IPv6, ít nhất cần một thời gian chuẩn bị từ 5-8 năm. Bắt đầu hành động ngay bây giờ không phải là quá sớm.”

Cần lưu ý rằng mối đe dọa lượng tử không chỉ ảnh hưởng đến chữ ký giao dịch mà còn đe dọa đến sự an toàn của ví. Ngay cả khi người dùng không thực hiện giao dịch trong kỷ nguyên lượng tử, kẻ tấn công vẫn có thể chặn và lưu trữ dữ liệu blockchain hiện tại, chờ đến khi tính toán lượng tử phát triển để phá vỡ khóa riêng, từ đó đánh cắp tài sản một cách hồi tố. Mô hình tấn công “thu thập hiện tại, giải mã tương lai” này khiến việc nâng cấp chống lượng tử trở nên cấp bách hơn.

Chống mã hóa lượng tử: Chiến lược ứng phó của ngành Blockchain

Đối mặt với mối đe dọa lượng tử đang đến gần, cộng đồng tài sản tiền điện tử đã khởi động nhiều kế hoạch ứng phó. Quỹ Ethereum đang hợp tác với giới học thuật để phát triển một phương pháp ký mới dựa trên mật mã lưới (Lattice-based Cryptography), dự kiến sẽ thử nghiệm trong mạng thử nghiệm vào năm 2026. Cộng đồng Bitcoin thì đang thảo luận về nhiều lộ trình nâng cấp xung quanh đề xuất BIP-XXX, bao gồm việc giới thiệu chữ ký chống lượng tử thông qua hard fork, cũng như thực hiện chuyển đổi dần thông qua sidechain.

Từ góc độ kỹ thuật, các giải pháp mật mã kháng lượng tử chính thống bao gồm mã hóa dựa trên lưới, mật mã đa biến, chữ ký băm và mật mã mã hóa. Trong đó, mật mã lưới vì hiệu suất và độ an toàn cân bằng của nó, đã trở thành giải pháp được đánh giá cao nhất. NIST (Viện Tiêu chuẩn và Công nghệ Quốc gia Hoa Kỳ) đã hoàn thành việc thiết lập tiêu chuẩn mật mã kháng lượng tử đầu tiên vào năm 2024, cung cấp một khuôn khổ tham khảo có thẩm quyền cho ngành.

Về mặt triển khai thực tế, blockchain chống lượng tử QRL (Quantum Resistant Ledger) đã hoạt động được năm năm, và phương án ký XMSS mà nó sử dụng đã chịu được các thử nghiệm về an ninh. Các blockchain công cộng mới nổi như Algorand và Cardano đã xem xét mối đe dọa lượng tử ngay từ giai đoạn thiết kế ban đầu, đã dành chỗ cho các giao diện nâng cấp mật mã. Kinh nghiệm của những người tiên phong này đã cung cấp tham khảo quý giá cho sự chuyển đổi của blockchain chính thống.

Hợp tác phòng thủ trong ngành: Xây dựng hệ sinh thái an toàn lượng tử

Để đối phó với mối đe dọa lượng tử, cần nỗ lực phối hợp của toàn ngành. Vào tháng 9 năm 2025, Liên minh sàn giao dịch tiền điện tử (bao gồm các nền tảng chính như Gate) đã phát động “Sáng kiến an toàn lượng tử”, với kế hoạch hoàn thành nâng cấp cơ sở hạ tầng trong vòng ba năm. Quá trình này liên quan đến việc cập nhật phần mềm ví, nâng cấp chương trình nút, di chuyển hợp đồng thông minh và nhiều khía cạnh phức tạp khác, cần sự phối hợp từ các nhà phát triển, thợ mỏ (hoặc người xác thực) và người dùng.

Các nhà đầu tư tổ chức đang theo dõi chặt chẽ quá trình này. Fidelity Digital Assets trong báo cáo nghiên cứu mới nhất đã chỉ ra rằng khả năng chống lượng tử sẽ trở thành chỉ tiêu đánh giá quan trọng cho các dự án blockchain, các mạng không kịp nâng cấp có thể phải đối mặt với việc rút vốn. Một số quỹ đầu tư phòng hộ đã bắt đầu thiết lập các chiến lược đầu tư chuyên nghiệp, bán khống những đồng coin có tiến độ nâng cấp chậm, đồng thời tăng cường nắm giữ tài sản có khả năng chống lượng tử rõ ràng.

Cấp chính phủ cũng đang tích cực hành động. NSA Mỹ đã công bố chiến lược an ninh mạng quốc gia, yêu cầu cơ sở hạ tầng quan trọng hoàn thành nâng cấp chống lượng tử trước năm 2030; Liên minh Châu Âu thông qua gói kế hoạch tài chính số, cung cấp trợ cấp chuyển đổi an toàn lượng tử cho các dự án Blockchain; Trung Quốc thì đã đưa truyền thông an toàn lượng tử vào hướng phát triển trọng điểm trong kế hoạch “14 năm 5”, những định hướng chính sách này sẽ cung cấp động lực bổ sung cho sự chuyển đổi của ngành.

Thời gian chuẩn bị chiến lược trước bình minh lượng tử

Việc phát hành chip đêm chim ưng của IBM, giống như bông tuyết đầu tiên rơi xuống báo hiệu sự đến của một cơn lũ tuyết. Vào thời điểm mà ánh sáng của tính toán lượng tử sắp sửa chiếu sáng mọi góc độ của mật mã học, ngành tài sản tiền điện tử đang đứng trước ngã ba lịch sử - là ngồi chờ đợi mối đe dọa đến, hay là chủ động xây dựng lá chắn. Điểm đặc biệt của cuộc đua nâng cấp an ninh này là đối thủ không phải là một tổ chức hacker độc hại nào đó, mà chính là sự tiến bộ công nghệ không thể ngăn cản. Khi máy tính lượng tử cuối cùng vượt qua ngưỡng quan trọng, những mạng lưới blockchain đã được chuẩn bị trước sẽ hoàn thành sự chuyển mình từ “vàng kỹ thuật số” thành “tài sản an ninh lượng tử”, trong khi những người phản ứng chậm có thể trở thành hóa thạch trong lịch sử tiến hóa công nghệ. Trong ý nghĩa này, chip đêm chim ưng không chỉ là một bước đột phá công nghệ, mà còn là tiếng chuông cảnh báo bên tai mỗi người làm nghề.