Vitalik'in Son Konuşması: Ethereum L1'in Üç Büyük Sorunu ve Çözüm Önerileri Açıklandı

Yazar: tcoratger; Çeviri: Baihua Blockchain

Ethereum, kavramsal bir dünya bilgisayarı fikrinden güçlü ve gizliliği koruyan bir yığına dönüşüyor.

EIP-7732’den zkVM’lere ve Lean Ethereum’a kadar, bu @VitalikButerin’in Devconnect ARG’deki son konuşmasının teknik analizi.

Felsefe: Doğrulama vs. Güven

Merkezi varlıklar “kötülük yapmama” ilkesine güvenir.

Ethereum, protokol kısıtlamalarıyla “kötülük yapamazsın” ilkesini uygular. Kurum içi ödeme gücüne güvenmek yerine, kullanıcı durumunu doğrulayan güvenilir, tarafsız bir platform oluşturur.

Dünya Bilgisayarı

Belirli amaçlı protokollerden farklı olarak Ethereum genel esnekliği benimser.

Amacı sonsuz ölçeklenebilirlik değil (örneğin, LLM çıkarımı), küresel mutabakat sağlamaktır. Tek bir durumu koruyarak jeopolitik baskılara dayanır.

Geçerlilik ve Çifte Harcama

DeFi dışında, zincir sıralama konusunda hakemlik yapar. Konsensüs olmadan, eşler arası ağlar çifte harcamaya izin verir.

Etki, yokluk kanıtına (Proof of Inexistence) kadar genişler—varlıkların kıtlığını veya belirli bir olayın gerçekleşmediğini kriptografik olarak kanıtlama.

Mevcut L1 Sınırlamaları

Yalıtılmış blokzincirler kusurludur:

• Gizlilik: İşlemler açıktır (“Banka hesabınızın Twitter’ı”).
• Gecikme: Merkezsizleşme hızı sınırlar; <50ms için merkezileşme gerekir.
• Veri: Gerçek dünya verilerine doğrudan erişim ön uç olmadan mümkün değildir.

Kriptografik Yığın

Çözüm: Zaman uyumsuz kriptografi.

• ZKP’ler (Sıfır Bilgi Kanıtları): Veriyi ifşa etmeden doğrulama.
• MPC/FHE (Çoklu Taraflı Hesaplama/Tam Homomorfik Şifreleme): Şifreli girdiler üzerinde hesaplama.

Bu, modeli merkeziyeti tüketerek işbirlikçi hesaplamaya dönüştürecek.

Ölçeklenebilirlik (2025-26)

Gas limiti artıyor.

Kilit yükseltmeler:

• EIP-7732 (PBS): Doğrulayıcılar daha fazla işlem yapar, merkezileşmeye yol açmaz.
• Blok düzeyinde erişim listesi: Toplu işlem işleme sağlar, sıralı yürütme darboğazını aşar.

Tam Düğümün Geri Dönüşü

Senkronizasyon TB’larca veri ve günlerce zaman gerektirir. zkVM’ler bunu değiştiriyor.

SNARK’lar ile yürütmeyi doğrulayarak geçmişi yeniden hesaplamak gerekmez, hesaplama gereksinimi neredeyse sıfır olur. Bu, mobilde tam düğüm ve merkezsizleşmeyi mümkün kılar.

Sansür ve Kullanıcı Deneyimi (2026-27)

• FOCIL: Daha geniş doğrulayıcı kümesinin “mini bloklar” önermesine olanak tanır, dahil edilme garantisi güçlenir.
• Hesap özeti: Akıllı cüzdanlar anahtar döndürme ve sosyal kurtarma sağlar, merkeziyet bağımlılığını azaltır.

Lean Ethereum (Lean Ethereum) (Uzun Vadeli)

Yığın optimizasyonu:

• zk π tipi koordinatlar (Poseidon).
• Biçimsel doğrulama.
• Tek slotta kesinlik (Single-Slot Finality).
• Kuantum dirençliliği.

Odak noktası güvenlik, sadelik ve matematiksel optimalite.

Sonuç

Ethereum, özgür ve açık internetin standart belirleyicisi.

L1’in sağlamlığını gizlilik katmanı ve zk teknolojisi ile birleştirerek büyük ölçekli işbirliği sağlıyor.

Hedef değişmedi: güven ve işbirliğine dayalı bir dünya.